Σάββατο 7 Ιουνίου 2014

Τα "Σάββατα των Ψυχών", τα Κόλλυβα και η Παράδοση

Ψυχοσάββατα στην εκκλησιαστική μας παράδοση υπάρχουν δύο. Το ένα είναι το Σάββατο προ των Απόκρεω και το δεύτερο, το Σάββατο προ της Πεντηκοστής.
Επίσης εκτός των παραπάνω σε ορισμένα μέρη, κυρίως στην κεντρική Ελλάδα και στην πρωτεύουσα, συνηθίζονται και άλλα δύο Σάββατα να αφιερώνονται στους κεκοιμημένους, δηλ. το Σάββατο της Τυρινής κι επίσης το αμέσως επόμενο Σάββατο της πρώτης εβδομάδος των Νηστειών, το λεγόμενο Ψυχοσάββατο των Αγίων Θεοδώρων.




Σύμφωνα με την αρχαία δοξασία ότι οι νεκροί έχουν την ικανότητα να γνωρίζουν και να προλέγουν το μέλλον, το Ψυχοσάββατο των Αγίων Θεοδώρων είχε συνδυαστεί με μαντικές λαϊκές δοξασίες. Το Σάββατο αυτό οι ανύπαντρες νέες έβαζαν κάτω από το μαξιλάρι τους κόλλυβα των Αγίων Θεοδώρων, πιστεύοντας ότι θα δουν στο όνειρό τους τον άντρα που θα παντρευτούν!









Επίσης τα μνημόσυνα είναι πανάρχαιο έθιμο.
Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν πως με δεήσεις, θυσίες και προσφορές ήταν δυνατόν να πετύχουν τη συγγνώμη των Θεών για τα αμαρτήματα των νεκρών (Ιλιάδα Ι 497).
Υπήρχαν μάλιστα και ιερείς, αγύρτες, που επισκέπτονταν τις οικίες των πλουσίων, ισχυριζόμενοι πως είχαν από τους θεούς την εξουσία να συγχωρούν τις αμαρτίες "ζώντων και νεκρών" με κατάλληλες γι΄ αυτές ιεροτελεστίες και θυσίες (Πλάτων "Πολιτείαι" Β' 364).



Γενικά σε όλο τον αρχαίο ελληνικό κόσμο τελούνταν μνημόσυνα καλούμενα "Νεκύσια" με προσφορές οίνου, ελαίου, αρωμάτων και με θυσία κόκορα ή κότας, χρώματος όμως κατά κανόνα μαύρου.
Συνεπώς σήμερα τα μνημόσυνα των Χριστιανών φαίνεται ότι αποτελούν ιστορική συνέχεια του αρχαίου ελληνικού εθίμου.




Τα Ψυχοσάββατα ετοιμάζουμε τα κόλλυβα ή κόλυβα που είναι η προσφορά μας στη μνήμη των αγαπημένων μας που έχουν φύγει από τη ζωή.
Αυτά αποτελούνται από βρασμένο σιτάρι, ρόδι, σουσάμι, μαϊντανό ή κόλιανδρο και ξηρούς καρπούς.
Συνηθίζεται να καλύπτονται με ζάχαρη άχνη και να διακοσμούνται με αμύγδαλα και ασημένια μικρά κουφετάκια. 



Κόλλυβα ονομάστηκαν από την αρχαία Ελληνική λέξη "κόλλυβος"  που αρχικά σήμαινε τον κόκκο των δημητριακών και μετέπειτα το πολύ μικρό νόμισμα.

Τα Κόλλυβα
 





Τα Υλικά


½ κιλό στάρι, αποφλοιωμένο και καθαρισμένο
3 ξυλάκι κανέλας
2 φύλλα δάφνης 

300γραμ. καρυδόψιχα, ψημένη και η μισή ποσότητα τριμμένη
200γραμ. σουσάμι, καβουρντισμένο και τριμμένο
250γραμ. αμύγδαλα, ανάλατα, ασπρισμένα και ελαφρά ψημένα
100γραμ. φουντούκια, ανάλατα και ελαφρά ψημένα
250γραμ. ξανθές σταφίδες
2 ρόδια, καθαρισμένα
½ ματσάκι μαϊντανός, κομμένος με ψαλίδι
2 ½ κουταλιές κανέλα
2 κουταλιές τριμμένος μαραθόσπορος
2 φλιτζάνια φρυγανιά τριμμένη 


Για τη Διακόσμηση
250γραμ. ζάχαρη άχνη
Αμύγδαλα ή ρόδι ή κουφετάκια ασημένια

 

Οδηγίες


Καθαρίζουμε και πλένουμε το στάρι.
Το βάζουμε μέσα σε μία κατσαρόλα με αρκετό νερό, λίγο αλάτι, τα ξυλάκια κανέλας και τα φύλλα δάφνης και το βράζουμε πάνω σε μέτρια φωτιά, μέχρι να μαλακώσει και να αρχίσει να σκάει.
Τότε αφαιρούμε την κανέλα και τη δάφνη, το σουρώνουμε, το ξεπλένουμε καλά με κρύο νερό και το στραγγίζουμε.





Το απλώνουμε πάνω σε δύο καθαρές πετσέτες και το αφήνουμε να στραγγίσει καλά. Καλό είναι να το φυλάξουμε στο ψυγείο, μέχρι να το χρησιμοποιήσουμε, σκεπασμένο.







Εν τω μεταξύ ετοιμάζουμε όλα τα υπόλοιπα υλικά.














Βάζουμε το στραγγισμένο σιτάρι μέσα σ΄ ένα βαθύ μπολ και το αναμειγνύουμε με την κανέλα, το μαραθόσπορο και τα τριμμένα καρύδια.






 





Εν συνεχεία προσθέτουμε τα υπόλοιπα υλικά και ανακατεύουμε.









Βάζουμε το έτοιμο σιτάρι μέσα σε μία πιατέλα, στρωμένη και χάρτινη δαντέλα, ή μέσα σ΄ένα μπολ.
Ρίχνουμε στην επιφάνειά του ένα φλιτζάνι τριμμένη φρυγανιά, απλώνουμε ένα κομμάτι λαδόκολλας και το πατάμε με τις παλάμες μας.
Με τη βοήθεια ενός σουρωτηριού ή λεπτής σίτας καλύπτουμε την επιφάνεια με ζάχαρη άχνη.

Το διακοσμούμε, όπως θέλουμε.

 (Τα κόλλυβα που έφτιαξε η φίλη μου η Θεώνη)

Έτοιμα τα κόλλυβα στη μνήμη όσων αγαπήσαμε και, δυστυχώς, έχουν φύγει από τη ζωή. Ας είναι αναπαυμένες οι ψυχές τους!

13 σχόλια:

  1. .καλησπερα .ενας φιλος ζαχαροπλαστης μου ειπε να βαζω τριμμενο μπισκοτο.το δοκιμασα και ηταν πραγματικα πολυ ωραια.ροδια μονο που δεν βρηκα.και αυτο που ειχα βαλει στο ψυγειο τυλιγμενο με μεμβρανη σαπισε.και αυτα που ηταν στο υπογειο επισης.και τα εκλαιγα γιατι ηταν απο τη ροδια μου.πως διατηρουνται;.μηπως ξερετε;ευχαριστω.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Καλησπέρα, Λίτσα!
      Σ΄ευχαριστώ που μοιράστηκες μαζί μου το μυστικό του ζαχαροπλάστη. Πολύ ενδιαφέρον. Θα πρέπει με το μπισκότο να αντικαθιστά τη φρυγανιά.
      Κρίμα που σάπισαν τα ρόδια σου! Όμως δεν έπρεπε να τα τυλίξεις με μεμβράνη αλλά με χαρτί κουζίνας, για να μαζεύει την υγρασία. Αν και τα Ελληνικά ρόδια, επειδή είναι αφράτα, δεν αντέχουν πολύ.
      Καλό σου βράδυ!

      Διαγραφή
  2. Τα λατρεύω τα κόλυβα!! Δεν φαντάζεσαι πόσο!
    Είναι μια συνταγή που πολυ θα ηθελα να είχα στο μπλόγκ μου γιατί είναι πρώτον συνταγή της ελληνικής παράδοσης και δεύτερον ένα πολύ ωραίο γλυκό.
    Μπράβο σου για την ανάρτηση Ελένη!

    Φιλιά πολλά!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Καλησπέρα, Χρυσαυγή μου!
      Σε πολλούς αρέσουν τα κόλλυβα, όπως σ΄εσένα και σ΄εμένα! Ιδιαίτερα αν είναι καλοφτιαγμένα, με πολλά υλικά και όχι πολύ γλυκά. Εγώ τα θέλω και λίγο αρωματικά, όπως είδες από τα υλικά.
      Καλό σου βράδυ.
      Πολλά φιλάκια

      Διαγραφή
  3. Πολύ χρήσιμες οι συμβουλές σου Ελένη μου!!!!!!Και πάντα πολύτιμες οι γνώσεις που τις περιβάλλουν και που με τόση φροντίδα μας παραθέτεις!
    Είναι απαραίτητο να γνωρίζουμε την προετοιμασία και την σωστή παρασκευή των κολλύβων.Απαιτούνται μικρά μυστικά και πίστη για την άρτια παρασκευή τους και έχει σημασία να γίνεται από τα χέρια μας, προς τιμήν της μνήμης των αγαπημένων μας που δεν βρίσκονται πια στη ζωή.
    Πλούσια υλικά,με πρωταγωνιστές την μεστή γεύση των ξηρών καρπών και την απίθανη επίγευση των μυρωδικών ,αποτελούν την οδό ΄΄ένωσης΄΄ζωντανών και νεκρών .Ημέρες μνήμης και αναθεώρησης τα Ψυχοσάββατα,ημέρες αναπόλησης και ήπιας μελαγχολίας,ημέρες που τα κόλλυβα, έχουν την έννοια της γλυκιάς ενθύμησης .
    Ευχαριστούμε για την επίκαιρη ανάρτηση!
    Καλή Κυριακή!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Καλησπέρα, Φωτεινή μου!
      Πολύ μεγάλη ασχολήθηκα με τα κόλλυβα, όταν η ανάγκη το απαίτησε. Σιγά-σιγά βελτίωσα την παρασκευή τους και εφάρμοσα, όσα θυμόμουν από τη γιαγιά και τη μητέρα μου. Κάθε φορά, όταν τα φτιάχνω, πιστεύω ότι είναι μια τιμή στη μνήμη τους.
      Να είσαι καλά, καλή μου φίλη, αισιόδοξη και γελαστή.
      Πολλά φιλάκια

      Διαγραφή
  4. Καλημέρα, πολύ ωραία και ενδιαφέρουσα η συγκεκριμένη συνταγή. Για τον μαϊντανό έχω ξανακούσει, την προσθήκη του μαραθόσπορου όμως δεν τη γνώριζα σαν ενδεχόμενο - παραλλαγή και φαντάζομαι πόσο αρωματικά θα γίνονται αυτά εδώ!
    Επιπλέον εκτός από νόστιμο,αυτό το γλυκό της παράδοσης είναι σαφώς και θρεπτικότατο - ωφέλιμο για τον οργανισμό μας.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Καλησπέρα, Έφη!
      Κάθε περιοχή έχει να προσθέσει και κάποιο διαφορετικό υλικό που τα κάνει ξεχωριστά
      Ο μαραθόσπορος αντικατέστησε το γλυκάνισο, γιατί έχει πιο ήπιο άρωμα.
      Πάντως, όπως και να γίνουν, είναι νόστιμα και θρεπτικά.
      Καλό σου βράδυ.

      Διαγραφή
  5. Mπορώ να φάω ένα καζάνι από καλοφτιαγμένα κόλυβα.
    Μου αρέσουν πάρα πολύ.
    Πολύ ωραία ανάρτηση Ελεν και πολύ ωραίες οι πληροφορίες σου.

    Είναι καλό να τιμούμε και την μνήμη όσων δεν υπάρχουν αλλά και να ακολουθούμε και τις παραδόσεις.

    Φιλιά

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Ελένη μου πολύ όμορφη και ολοκληρωμένη ανάρτηση!
    Τα λατρεύω τα σπιτικά κόλυβα! Όταν είναι καλοφτιαγμένα, με αγάπή, δεν μπορώ να τους αντισταθώ.
    Θα συμφωνήσω με τη φίλη Litsa και θα σου προτείνω να αντικαταστήσεις την τριμμένη φρυγανιά με μπισκότο τύπου Μιράντα.
    Νομίζω ότι θα σου αρέσει πολύ το αποτέλεσμα!
    Φιλιά

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. I think the admin of this website is truly working hard
    in support of his website, since here every information is quality based data.


    My website - world of tanks kv-2

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Αν τα κολυβα είναι νηστίσιμα καλύτερα να μην βάλετε μπισκότα! Περιέχουν γάλα!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. σε ευχαριστω που μοιραστηκες μαζι μας τη συνταγη. δυστυχως οτι "εφυγε" ο πατερας μου ήμουν μονο 15 χρονων, με τον θανατο του δευτερου πατερα μου και θειου μου, πριν απο 4 μηνες, πηγα λειτουργια στην εκκλησια και θα τα φτιαξω.

    ΑπάντησηΔιαγραφή